Istok-Zapad:  do pravog raskola dolazi...  1204. godine

                    Do IX stoljeća konstantinopolski patrijarsi zamjeraju Latinima (zapadna crkva) što slave sveti post, što zabranjuju sveštenicima da se žene i, nadasve, što krišćanski simbol filiok smatraju bogohulnim, što im govori da ovi misle da Sveti duh proizilazi iz Sina, u isto vrijeme kao i iz Oca.  Krajem VI stoljeća, još jedno pitanje postaje sporno, a to je zvanje «ekumenska patrijaršija», kao i princip suverene zone odgovornosti koju Konstantinopol ima nad Istokom.  Otvoreni sukob izbija 1052-1053. godine kada se pismo, inspirirano konstantinopolskim patrijarhom Mihajlom Cerulačkim, šalje Ohridskog mitropolita franačkom episkopu.  Ovo pismo poziva Latine da se okanu običaja opisanih kao «judejski»:  to jest pričesti u obliku posnog hljeba i posta subotom tokom Velikog posta.  Ovaj napad se dakle tiče liturgijskog, a ne dogmatskog aspekta vjere, a pismu se pridružuje i odluka da će se sve latinske crkve u Konstantinopolu zatvoriti.  Tri predstavnika Svete stolice, čiji je predsjednik kardinal Humbert, će 1054. godine biti poslana u Konstantinopol  da bi pokušali da primire ove razlike u shvaćanju religije.  Ipak, dolazi do svađe između potonjeg i patrijarha Cerularškog.  Konačno, 16. jula, papski izabranici izdaju papsku bulu kojom ekskomuniciraju patrijarha, a on, 20. jula, odgovara anatemom.  Ova međusobna opozicija se tiče direktno samo  ovih protagonista i njihovih zamjenika, dakle ljudi, ali ne i doktrine. 

                        Ovaj potez u prvo vrijeme ne biva tumačen kao šizma jer obje crkvene tradicije nastavljaju da rade po svome bez otvorenih neprijateljstava jednih prema drugima.  Dok se Urban I i Aleksije I bave pridobijanjem stanovništva da se bori u Prvom križarskom ratu, Car traži od patrijahalne stolice da mu se nađe oficijelni dokument koji obezakonjuje papsko ime i diptihe, da bi se na kraju konstantovalo da isti ne postoji.  Pravi raskol počinje 1204. godine i rezultira u preusmjeravanju pravaca Četvrtog križarskog rata koji se vodi nakon osvajanja Konstantinopola.  Moderna historija u 1054. godini vidi porijeklo raskida između crkava Istoka i Zapada, iako je njihova netrpeljivost ništa drugo do vrhunac udaljavanja između dva krišćanska svijeta od kojih je svaki specifičan na svoj način.