TUZLARIJE - KULTURAPozorišna kritika Vojislava Vujanovića Bobočka ili sto drugih stranica Filipa Latinovića Baklju je, visoko iznad glava tuzlanskih teatarskih znatiželjnika, podigla zagrebačka glumica Ecija Ojdanić svojom monodramom, zasnovanom na romanu Miroslava Krleže «Povratak Filipa Latinovića», «Bobočka ili drugih sto stranica Filipa Latinovića». Svojom kreacijom, ona je, iz gustine proznog prepleta ovog Krležinog romana, oslobađala njegovu junakinju Kseniju Radajevu Bobočku i obezbijedila joj zamamnu scensku puninu, izjednačujući je po snazi svoga scenskog obitavanja, sa Krležinim junakinjama iz glembajevskog ciklusa njegovih drama, groficom Kasteli ili sestrom Anđelikom, ali i nizom drugih njegovih junakinja iz drugih djela.
Oblikovala ju je raskošjem svoga talenta, prodornošću svojih emocija u emotivna čvorišta Bobočkina, razorna po svojoj snazi, pogubna po sve one kojih se doticala pa i po samu sebe. Činila je to Ecija Ojdanić svojim prodornim sopranom kojim je, u svojoj glasovnoj eufoniji, pronalazila u Krležinim intonativnim parabolama onaj ton koji je utjecao i na ritmičku organizaciju Krležine frazeologije, davao joj onu zažarenost na kojoj se talila emotivna izražajnost i misaona punina i, što i jeste specifičnost glumačkog umijeća ove glumice, u tome tonu se kondenzirala Krležina spremnost da se suprotstavi svemu što je ovještalo, prizemno i značenjski istrošeno. Sa tim pobunjeničkim aktom, koji se zrcalio u tome tonu, Ecija Ojdanić je usaglašavala svoju govornu tonsku skalu, ojačavala osobenost boje svoga glasa, potencirala ono što smo i nazvali prodornošću njenog soprana, podizala svoj glas za čitavu oktavu i time oneobičajavala svoj scenski govor. A sa tim glasovnim ojačavanjem svoga boravka ne sceni, ona je usaglašavala i svoj fizički stav, ustobočavala svoju vertikalu, bez obzira u kakvom kostimografkom dekoru bila smještana. Time je i svojoj junakinji obezbjeđivala onu čvrstinu i onu životnu odlučnost koja se saobražavala sa onom krležijanskom puninom koja je, zapravo, i bila znakovitost njenog tragičkog udesa. Ona je lomila druge ali lomila i samu sebe, Kostanjevac je metafora životnog posrtanja likova, bez obzira da li su potjecali iz visokih buržoaskih porodica kao što je bio grof Baločanski ili iz prizemnih slojeva kao Filip Latinović ili svjetski lutalica grčkog porijekla Karijatides. Sve je njih, kroz svoju retortu uništenja, propuštala Ksenija Radajeva Bobočka. Jedna od najefektnijih scenskih situacija jeste rediteljska organizacija trokuta čije vrhove su predstavljala ova tri muškarca, a Ecija se, vrtoglavo, okretala između njih, sadejstvovala s njima i svoj usud, oznakovljujući tragiku bilo kakvog pokušaja da se, u jednoj provincijalnoj sredini, osmisli život i povede uzlaznom linijom ka oslobođenim horizontima. Scena je uzdignuta do ritualnog, Ecija Ojdanić je bila svojevrsni žrec zatvorenog prostora, što i jeste osnovno oznakovljenje rituala. A poruka rituala je bila: slobode nema, život, ma kakvi mu počeci bili, osuđen je na strminu nekog zamišljenog brijega, kojom se urušavaju dok ne stignu do podnožja, do trivilizacije svoga životnog bića, do podnožja, do skapavanja u nekoj lokvi koja ima i svoje fizičke i svoje simboličke konotacije. U realizaciji svojih zadataka, Ecija Ojdanić je pristupala na dva načina: kao tumač Bobočkinog lika i kao interpretator proznih dionica Krležina djela. U oba slučaja je zadržavala gotovo istovjetan govorni intenzitet, međutim, kada je pristupala tumačenju svoga lika, intonacija je poprimala, koliko – toliko, valovitu liniju, zavisno od emotivnih stanja kroz koja je prolazila njena junakinja, a kada bi interpretirala prozne dionice, onda je intonacija tekla u određenoj ravni, sa očuvanom furioznošću ritmičkih zasada na kojima je Krleža temeljio ekspresivnu snagu svoga narativa. Prozne dionice su korištene da bi se ozničio kontekstualni prostor scenskih zbivanja, ili kada je pokušavala da izoštri profile muškaraca koji su postajali eksponenti tragičkog, uzrokovanog Bobočkinim prisustvom u njihovim životima. U interpretativnim dionicama u prostoru zbivanja je ulazio sam Krleža, dok su se, u dionicama tumačenja, na istom poslu nalazili i Krleža i Ecija Ojdanić: Krleža svojim narativom, a Ecija svojom snagom prevođenja toga narativa u dramski reljef iz koga je Ksenija Radajeva Bobočka izranjala poput nimfe iz širokog mora! Ecija Ojdanić je bila i maštar i meštar u građenju njenog lika, sigurne maštovne energije i sigurnog poteza svoje stvaralačke palete. Adaptaciju romana je obavila Ana Tonković Dolenčić, oblikovala storiju koja izlazi iz okvira samo jedne upotrebe, kostimi Mirjane Zagorec su pratile bogatstvo duhovnih stanja same Bobočke, ali nastojala da obezbijedi prizorima potreban vizualni spektar duhovanih stanja Ksenije Radajeve Bobočke, glazbu, video i svjetlo oblikovao je Willem Milišević, a javljao se, u leght – motivu samo Filipa Latinovića u pojedinim scenama. Sve je to iskoristio reditelj Ivan Leo Lemo da bi načinio jednu konzistentnu scensku priču i obezbijedio misaonu stamenost linija kojama se kretala Ecija Ojdanić tragajući za punim identiteom svoga lika. Ovom izvedbom dostojno je obezbijeđen homage Krležinoj obljetnici, 120. obljetnici svoga rođenja, kojoj je inače nadat skroman doprinos na jezičkom prostoru u čijem je okrilju i nastajalo njegovo djelo ( treba istaći da je prvi doprinos tome činu učinio Gradimir Gojer svojom postavkom Krležinog scenarija za film «Put u raj» krajem minule godine. I još nešto: uz obilježavanje jubileja, Miroslav Krleža je dobio i dostojnog tumača njegovih heroina u glumici Eciji Ojdanić. To je bitno drugačija istina o njoj od one koju gledalište stječe sa televizijskih ekrana! Tuzla, 1. 4. 2013. Vojislav Vujanović |
