Ogoljeno kino Centar

Mijenjanje reklama na skelama oko kina Centar prilika je da se bolje pogleda vrlo trošna zgrada koja je starija više od 100 godina. Puno puta smo pisali o samoj zgradi, činjenici da je u pitanju privatna imovina, zakonskim (ne)mogućnostima za sanaciju te da je u pitanju nacionalni spomenik BiH. Ovaj put, uz današnje slike, donosimo i tekst sa Wikipedije. Po detaljima se može vidjeti nekadašnja ljepota objekta koji i dalje svi zovu kino Centar, mada je zadnji film prikazan prije tridesetak godina.

Tuzlarije

Kino Centar nalazi u centralnom gradskom jezgru Tuzle, u zoni “Korza“. Na sjednici Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj od 4. do 6. novembra 2015. godine, kino proglašeno je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo (predsjedavajuća).

Do Drugog svjetskog rata, Tuzla je imala dva kina: "Bristol" i "Gradsko kino" (kasnije nazvano kino Centar). Dva kina imala su oko 800 sjedišta, a Tuzla je u tom periodu imala 17.000 stanovnika.

Objekat Kina Centar, koje je izvorno nosilo ime “Koloseum”, namjenski projektovao je Niko Mitrović, a izvedeno je u periodu 1906 - 1912. godine, kao stambeno-poslovni objekat u kojem su prizemlje i dio sprata bili namijenjeni prikazivanju filmova. Izgrađena je za potrebe imućne trgovačke porodice Jovanović, koja je bila pokretač društvenog života u Tuzli tokom XIX i tokom prve dvije dekade XX vijeka. Bila je jedna od prvih zgrada namjenski izgrađenih za prikazivanje filmova u Bosni i Hercegovini.

Kao član Mlade Bosne, vlasnik kina Mihajlo Jovanović učestvovao je u Sarajevskom atentatu i osuđen na smrt. Pogubljen je 1915. godine. Vlasti su kino zatvorile, da bi ga kasnije iznajmila porodica Dilni koja je posao vodila do 1935. godine, nakon čega je kino pretvoreno u robnu kuću “Granap”.

Godine 1949., u objektu kina, na spratu, počinje raditi Državna niža muzička škola, koja je nastavila sa radom na drugoj lokaciji od 1951. godine. Od 1953. godine, kino “Koloseum“, je preimenovano u kino “Proleter”, a od 1970. u kino “Centar“. Početkom rata u BiH 1992. godine u Tuzli je u funkciji bilo samo kino “Centar”, s tim što je ubrzo obustavilo aktivnost, a objekat je napušten.

Objekat je približno pravougaone osnove dimenzija 29,70 m x 12,75 m, a spratnost objekta iznosi Sut + P + 2+ potkrovlje. U njemu su poslovne, stambene i prostorije kina.

Kino je imalo parter, dvije lože i polukružni balkon. Na spratu su bila i dva petosobna stana.

Južna i zapadna fasada nose dekorativni program koji odražava duh secesije. Dekoracija je diskretna, ali značajna u urbanom kontekstu grada Tuzle. Odlike secesije uočljive su u rasporedu vizuelne težine, organizaciji otvora i floralnoj dekoraciji koja je do danas sačuvana u tragovima, a nalazi se u kasetno uvučenim poljima iznad prozora. Pravougaona polja iznad prozora prvoga sprata u cijelosti su ispunjena šestolistom, dok su polja iznad prozora drugoga sprata ispunjena prepletom vinove loze.

U periodu eksploatacije, objekat je bio izložen dugotrajnom utjecaju slijeganja zbog čega je konstruktivno teže oštećen u centralnom dijelu, a nakon toga došlo je i do značajnog slijeganja stropnih ploča prvog i drugog sprata. Objekat je napušten, okružen skelama i nije moguć pristup.
Fasade, prozori, vrata i balkoni su vidno oštećeni, a na krovu objekta, kao i na balkonu prisutna je bujna samonikla vegetacija.

Literatura Buljugić, Suad, Nihad (2010). Tuzla, sjećanja na bisere gradske jezgre. Geografsko društvo TK, JU Arhiv TK.

S.M.

TUZLARIJE - VIJESTI