Prof.dr. Lejla Mešalić o važnosti ranog otkrivanja zloćudnih bolesti Preventivni pregledi žena u menopauzi

Prof.dr. Lejla Mešalić

Preventivni pregledi su vrlo važni, posebno kada se zna da je karcinom dojke i materice, ako se na vrijeme otkrije, izlječiva bolest. Važni preventivni pregledi kod žena su kolposkopija i Papa test, ginekološki ultrazvuk, UZ dojki, mamografija. O preventivnim pregledima kod žena, posebno u menopauzi, razgovarali smo sa šeficom Odjeljenja ginekologije Doma zdravlja Tuzla, prof.dr. Lejlom Mešalić, spec.ginekologije i akušerstva.

Šta je menopauza?

Menopauza je fiziološki ili jatrogeno izazvani prestanak menstruacije u periodu dužem od godinu dana. Menopauza nije bolest, već prirodno prijelazno razdoblje u životu žene koje je rezultat smanjene proizvodnje spolnih hormona u jajnicima – estrogena, progesterona i testosterona. Ove hormonske promjene imaju raznolike posljedice na ženino zdravlje. Manifestacije mogu biti različite kao napr. valovi vrućine, atrofični vaginitis i osteoporoza. Prosječna dob nastupanja menopauze je 51 godina (47-55 god).

Koji su simptomi menopauze?

Valunzi i noćno znojenje (najčešće), nesanica, gubitak koncentracije, gubitak težine i nadutost, promjene raspoloženja, nezainteresiranost za seks, mastodinija (bolne dojke), depresija, glavobolja, atrofični vaginitis (suhoća vagine)

Tipični simptome menopauze i njihova podjela

- Psihološke, razdražljivost, depresija, anksioznost, promjene raspoloženja, drugačiji odgovor na stres, gubitak koncentracije, smanjena seksualna želja.
- Muskuloskeletni, bol u leđima, bolovi u zglobovima i mišićima, osteoporoza, frakture
Opšti, umor
- Promjene na koži, suhoća, dlake po licu, trnci/žmarci, suhoća usta, žarenje jezika, promjena ukusa
- Urogenitalne, vaginalna atrofija – suhoća, bolni seksualni odnosi, krvarenje poslije seksualnog odnosa, vaginalni svrbež / pečenje / iscjedak, česta i/ili povratna vaginalna infekcija, stres-inkontinencija (nekontrolisano mokrenje), prolaps genitalnih organa, česte / povratne infekcije urinarnog trakta, često uriniranje / nokturija.
- Kardiovaskularne, povećana incidenca aterosklerotičnih promjena na krvnim sudovima, povećana incidenca hipertenzije, infarkta miokarda i moždanog udara, tromboze, smanjena prokrvljenost genitalnog trakta.

Koji su glavni razlozi za preventivne preglede?

Pružiti olakšanje vazomotornih simptoma, rano otkrivanje karcinoma grlića, tijela materice, jajnika i dojke, prevencija kardiovaskularnih oboljenja, prevencija osteoporoze, prevencija demencije i anksiozno depresivnih poremećaja, poboljšati kvalitetu života.

Preventivni pregledi smanjili su broj žena sa dijagnozom karcinoma grlića materice

Učestalost karcinoma grlića materice je oko 35 do 50 % svih genitalnih karcinoma. U Europi se

Preventivni pregledu su cjeloviti i temeljiti zdravstveni pregledi pojedinaca i provode se u svrhu pravovremenog otkrivanja početnih, nama nevidljivih bolesti, tj. bolesti koje još ne pokazuju simptome.
Svrha preventivnih pregleda je: sprečavanje pojave bolesti, tj. otkrivanje oboljenja u najranijoj fazi kada još nema simptoma jer tada su najveće mogućnosti za izlječenje. Ranim otkrivanjem navedenih bolesti postiže se: višestruka, ali teško mjerljiva dobrobit u smislu izbjegnutih patnji, očuvanih godina života i očuvane sposobnosti za aktivan i kreativan život. Rezultati preventivnih aktivnosti se često podcjenjuju ali provedba preventivnih pregleda predstavlja korak naprijed u poboljšanju kvalitete zdravstvene zaštite i kvalitete života pojedinca i zajednice.

kreće od 12 do 30/100000 žena. Zadnjih godina se bilježi konstantan pad učestalosti, zahvaljujući prije svega ranoj dijagnostici.

Koji su rizični faktori u nastanku cervikalnog karcinoma?

Predisponirajući rizični faktori u nastanku cervikalnog karcinoma su: HPV (Humani Papilloma Virus), hronični cervicitis, rani seksualni kontakt, česta promjena partnera, promiskuitet, loša genitalna higijena, niži socijalno ekonomski status, HSV-2 (Herpes simplex Virus) infekcija.

Koji su simptomi karcinoma grlića maternice?

Simptomi karcinoma grlića maternice ovise o stupnju raširenosti tumora i o stadiju bolesti. Predstadij ne pokazuje nikakve, a rani stadij tek neke simptome, dok uznapredovali stadij pokazuje jasne simptome. Glavni simptom je nepravilno krvarenje a javlja se kao međukrvarenje ili smećkast iscjedak ali i kao krvarenje poslije u menopauzi. Drugi važan simptom je pojava sukrvavog iscjetka, obično neugodnog mirisa, a mogu se javiti i bolovi u donjem dijelu trbuha.

Kolposkopija i Papa test su bezbolna i jednostavna metoda ranog otkrivanja karcinoma i grlića materice

Koristi se u prevenciji raka grlića maternice. Zasniva se na mikroskopskoj analizi ćelija uzetih sa grlića materice tokom ginekološkog pregleda. Osjetljivost ovog nalaza procjenjuje se 80 do 90 %.
Ginekološli ultrazvuk je bezbolna metoda otkrivanja tumora materice i jajnika.

Prof.dr. Mešalić naglašava da svako krvarenje iz materice koje se pojavi u menopauzi, zahtijeva hitan pregled ginekologa

Rak dojke je najčešći maligni tumor žena

Osam od 10 tumefakcija dojke su benigni tumori. Devet od 10 žena može sama napipati tumor. 95 od 100 žena sa ranim Ca. dojke preživi 5 godina. Smrtnost od raka dojke u Evropskoj uniji godišnje iznosi oko 58.000 žena. Procjenjuje se da se godišnje dijagnostikuje novih 135.000 bolesnica. U gotovo svim državama Europske Unije imaju nacionalne programe ranog otkrivanja raka dojke, a probirom su obuhvaćene žene dobne strukture od 50 do 69 godina.
Brojne studije su dokazale da je skrining raka dojke evidentno koristan za žene između 50. i 74. godine starosti. Važno je pravilo da se svako sumnjivo područje u dojci mora smatrati mogućim zloćudnim tumorom, dok se ne dokaže drugačije.

Metode za rano otkrivanje raka dojke

Samopregled dojki, klinički pregled dojki, UZV pregled dojki, mamografija, magnetna rezonanca.

Koje medicinske procedure obuhvata kompletan pregled dojki?

Klinički pregled dojki, ultrazvuk dojki - rutinski nakon 35. god, mamografija - rutinski nakon 40. god, tumor markeri (CEA,Ca 15-3), laboratorijske analize, edukacije i savjetovalište gdje se pacijent informiše o bolesti, faktorima rizika, prevenciji, dijagnostici i mogućnostima liječenja.

Algoritam pregleda

Od 20. godine se preporučuje samopregled a od 35. godine klinički pregled dojke jednom godišnje. Prvu mamografiju treba obaviti u 40. godini ili ranije kod rizičnih grupa. Mamografiju treba ponavljati svake 2 godine, tj. svake godine od 50. godine života, a rizične grupe od 35. godine. Redovne mamografije smanjuju mortalitet od raka dojke kod žena od 50. do 69. godine za 30%.

Samopregled dojki

Promatranjem i opipavanjem moguće je otkriti promjenu na dojkama. Samopregled dojki treba postati navika a obavlja se od 5-10 dana ciklusa. Znakovi upozorenja su: otkrivanje kvržice pri opipu, zadebljanje u dojci, ubrzano i nesimetrično povećanje jedne dojke, promjene na koži, uvlačenje bradavice, iscjedak iz bradavice.

Ultrazvuk dojki i mamografija bezbolna je metoda ranog otkrivanja karcinoma dojke. Prevencija je ipak najbolja. Važno je znati da ukoliko se otkrije na vrijeme, rak dojke i grlića materice je izlječiva bolest.

S.M.

TUZLARIJE - VIJESTI