TUZLARIJE - VIJESTI 06.12.2007. Broj citanja: 1133
Industrijsko naslijeđe - Proizvodnja soli u Tuzli - nacionalni spomenici BiH
«Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, na 35. sjednici održanoj 20. do 27. novembra 2007. godine u Banja Luci i Sarajevo, donijela je Odluku o proglašenju Industrijskog naslijeđa – Proizvodnja soli u kategoriji industrijskog naslijeđa (soni bunar iz osmanskog perioda na Sonom trgu, objekat stare Solane u Kreki i slani bunari sa rezervoarom na Boriću) proglašeno nacionalnim spomenikom u Bosni i Hercegovini» ovim riječima počeo je današnju konfernciju za novinare načelnik Općine Tuzla Jasmin Imamović.
Zanimljivo je da je ovo prvi put da je područje u kategoriji industrijskog nasljeđa proglašeno nacionalnim spomenikom u Bosni i Hercegovini. Soni bunar iz osmanskog perioda na Sonom trgu, objekat stare Solane u Kreki i slani bunari svedoci su dugogodišnje eksploatacije soli na ovim područjima i u tome je njihov značaj. U našem gradu sačuvani su dokazi o jednoj od najstarijih proizvodnji soli u Europi. Osmanlije su po svom dolasku 1474. godine, izradili prve sone bunare koje su koristili za eksploataciju slane vode. Soni bunar se i dan danas nalazi na prostoru Sonog trga koji je po proizvodnji soli i dobio ime. Bunar je dubok 60 metara i iz njega se crpila slana voda, koja se poslije iskuhavala u željeznim tavama. Taj način proizvodnje se održao sve do okupacije Bosne i Hercegovine od strane Austro – Ugarske monarhije. Austrougarska je nakon otvaranja solana u Simin Hanu i Kreki i slanih bunara na Trnovcu i Hukalu zatrpala stari osmanski bunar. Bunar je ponovo otkopan, arheološkim metodama 2003. godine prilikom izgradnje Sonog trga, kada je dijelom rekonstruisan i konzerviran.
Proglašenjem ovog bunara nacionalnim spomenikom u kategoriji industrijskog naslijeđa zaštićen je jedinstven način proizvodnje soli koji bi sa Solanom u Kreki i sonim bunarima iznad Panonskog jezera činio jedinstvenu cjelinu proizvodne soli u Tuzli i Bosni i Hercegovini.
Postojeći soni bunari na području Borića koriste se od 1891. godine za industrijsku proizvodnju i bansko lječilište. Austrougarska je organizovala i prvu industrijsku proizvodnju soli izgradnjom solana u Simin Hanu 1885. godine i Kreki 1891.
Objekat stare Solane Kreka je historijski spomenik prve industrijske proizvodnje soli u Tuzli i kao takav je raritet ne samo na području Bosne i Hercegovine nego i čitave jugoistočne Europe. Po prestanku proizvodnje i konzerviranjem pogona, a za stogodišnjicu otvaranja prve Solane u Simin Hanu, Solana Kreka je pretvorena u Muzej solarstva koji svjedoči o načinu proizvodnje soli kroz sve historijske epohe.
Općina Tuzla je poslala aplikaciju Komisiji za očuvanje nacionalnih spomenika prije godinu dana. Primjenjujući Kriterije za proglašenje dobara nacionalnim spomenicima Industrijsko naslijeđe – proizvodna soli proglašena je nacionalnom spomenikom. Aplicirano je još za kulturni krajolik (Panonsko jezero) kao i za djela Ismeta Mujezinovića. Djela Ismeta Mujezinovića, naročito njegove freske nalaze se u Sarajevu, Banovićima i drugim gradovima a da se o njima ne vodi posebno računa. Donošenje Odlike o proglašenju nacionalnih spomenika garantuje se očuvanje.
U pripremi je signalizacija kulturnih spomenika. Bunar na Sonom trgu je već konzerviran i na njemu neće biti puno radova kao na staroj Solani i bunarevima, gdje se neće moći nikakve izmjene raditi bez saglasnosti Kosmisije za zaštitu nacionalnih spomenika.
Ovo je lijepa vijest za Tuzlu, s obzirom da su nacionalnio spomenici zanimljive turističke destinacije.
S.M.
(tuzlarije.net)
|
